(ข) ปจฺจนีกํ

[17] (ก) น จกฺขุ น ธาตูติ?

จกฺขุํ ฐเปตฺวา อวเสสา ธาตู น จกฺขุธาตุฯ จกฺขุญฺจ ธาตุญฺจ ฐเปตฺวา อวเสสา น เจว จกฺขุ น จ ธาตุฯ

(ข) น ธาตู น โสตธาตูติ? อามนฺตาฯ

น จกฺขุ น ธาตูติ?

จกฺขุํ ฐเปตฺวา อวเสสา ธาตู น จกฺขุ, ธาตุฯ จกฺขุ จ ธาตุญฺจ ฐเปตฺวา อวเสสา น เจว จกฺขุ น จ ธาตุฯ น ธาตู น ฆานธาตุ…เป.… น ธาตู น ธมฺมธาตูติ? อามนฺตาฯ

(ก) น ธมฺโม น ธาตูติ? อามนฺตาฯ

(ข) น ธาตู น จกฺขุธาตูติ? อามนฺตาฯ

น ธมฺโม น ธาตูติ? อามนฺตาฯ

น ธาตู น โสตธาตุ…เป.… น ธาตู น มโนวิญฺญาณธาตูติ? อามนฺตาฯ (จกฺกํ พนฺธิตพฺพํ)ฯ

(ยถา อายตนยมกสฺส ปณฺณตฺติ เอวํ ธาตุยมกสฺส ปณฺณตฺติ วิตฺถาเรตพฺพา)

ปณฺณตฺตินิทฺเทสวาโรฯ

2. ปวตฺติวาโร 1. อุปฺปาทวาโร

(1) ปจฺจุปฺปนฺนวาโร

(ก) อนุโลมปุคฺคโล

[18] (ก) ยสฺส จกฺขุธาตุ อุปฺปชฺชติ ตสฺส โสตธาตุ อุปฺปชฺชตีติ?

สจกฺขุกานํ อโสตกานํ อุปปชฺชนฺตานํ เตสํ จกฺขุธาตุ อุปฺปชฺชติ, โน จ เตสํ โสตธาตุ อุปฺปชฺชติฯ สจกฺขุกานํ สโสตกานํ อุปปชฺชนฺตานํ เตสํ จกฺขุธาตุ จ อุปฺปชฺชติ โสตธาตุ จ อุปฺปชฺชติฯ

(ข) ยสฺส วา ปน โสตธาตุ อุปฺปชฺชติ ตสฺส จกฺขุธาตุ อุปฺปชฺชตีติ?

สโสตกานํ อจกฺขุกานํ อุปปชฺชนฺตานํ เตสํ โสตธาตุ อุปฺปชฺชติ, โน จ เตสํ จกฺขุธาตุ อุปฺปชฺชติฯ สโสตกานํ สจกฺขุกานํ อุปปชฺชนฺตานํ เตสํ โสตธาตุ จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุธาตุ จ อุปฺปชฺชติฯ

(ก) ยสฺส จกฺขุธาตุ อุปฺปชฺชติ ตสฺส ฆานธาตุ อุปฺปชฺชตีติ?

สจกฺขุกานํ อฆานกานํ อุปปชฺชนฺตานํ เตสํ จกฺขุธาตุ อุปฺปชฺชติ, โน จ เตสํ ฆานธาตุ อุปฺปชฺชติฯ สจกฺขุกานํ สฆานกานํ อุปปชฺชนฺตานํ เตสํ จกฺขุธาตุ จ อุปฺปชฺชติ ฆานธาตุ จ อุปฺปชฺชติฯ

(ข) ยสฺส วา ปน ฆานธาตุ อุปฺปชฺชติ ตสฺส จกฺขุธาตุ อุปฺปชฺชตีติ?

สฆานกานํ อจกฺขุกานํ อุปปชฺชนฺตานํ เตสํ ฆานธาตุ อุปฺปชฺชติ, โน จ เตสํ จกฺขุธาตุ อุปฺปชฺชติฯ สฆานกานํ สจกฺขุกานํ อุปปชฺชนฺตานํ เตสํ ฆานธาตุ จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุธาตุ จ อุปฺปชฺชติฯ

(ก) ยสฺส จกฺขุธาตุ อุปฺปชฺชติ ตสฺส รูปธาตุ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน รูปธาตุ อุปฺปชฺชติ ตสฺส จกฺขุธาตุ อุปฺปชฺชตีติ?

สรูปกานํ อจกฺขุกานํ อุปปชฺชนฺตานํ เตสํ รูปธาตุ อุปฺปชฺชติ , โน จ เตสํ จกฺขุธาตุ อุปฺปชฺชติฯ สจกฺขุกานํ อุปปชฺชนฺตานํ เตสํ รูปธาตุ จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุธาตุ จ อุปฺปชฺชติฯ

(ก) ยสฺส จกฺขุธาตุ อุปฺปชฺชติ ตสฺส มโนวิญฺญาณธาตุ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน มโนวิญฺญาณธาตุ อุปฺปชฺชติ ตสฺส จกฺขุธาตุ อุปฺปชฺชตีติ?

สจิตฺตกานํ อจกฺขุกานํ อุปปชฺชนฺตานํ เตสํ มโนวิญฺญาณธาตุ อุปฺปชฺชติ, โน จ เตสํ จกฺขุธาตุ อุปฺปชฺชติฯ สจกฺขุกานํ อุปปชฺชนฺตานํ เตสํ มโนวิญฺญาณธาตุ จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุธาตุ จ อุปฺปชฺชติฯ

(ก) ยสฺส จกฺขุธาตุ อุปฺปชฺชติ ตสฺส ธมฺมธาตุ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน ธมฺมธาตุ อุปฺปชฺชติ ตสฺส จกฺขุธาตุ อุปฺปชฺชตีติ?

อจกฺขุกานํ อุปปชฺชนฺตานํ เตสํ ธมฺมธาตุ อุปฺปชฺชติ, โน จ เตสํ จกฺขุธาตุ อุปฺปชฺชติฯ สจกฺขุกานํ อุปปชฺชนฺตานํ เตสํ ธมฺมธาตุ จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุธาตุ จ อุปฺปชฺชติฯ

(ยถา อายตนยมกํ วิภตฺตํ เอวํ ธาตุยมกมฺปิ วิภชิตพฺพํ, สทิสํ กาตพฺพํ)ฯ

3. ปริญฺญาวาโร

[19] โย จกฺขุธาตุํ ปริชานาติ โส โสตธาตุํ ปริชานาตีติ? อามนฺตาฯ…เป.… (ธาตุยมกํ ปริปุณฺณํ เปยฺยาเลน)ฯ

ธาตุยมกํ นิฏฺฐิตํฯ

ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

5. สจฺจยมกํ

1. ปณฺณตฺติวาโร